REZIME
Depi kèk tan, devlopman nan bò lanmè se
yon fenomèn ki pran anpil dimansyon toupatou sou planèt la. Se
pwosesis migrasyon kote popilasyon yo deplase pou al abite nan rejyon ki tou
prè lanmè a. Se kwasans popilasyon yo, globalizasyon, aktivite
touris, ak anpil lòt ankò ki lakòz sa. Malerezman, nou
wè fenomèn sa a tou nan peyi Dayiti sitou nan anpil gwo vil yo.
Youn nan ka ki pi klè nan devlopman bò lanmè nan peyi a
se komin Site Solèy ki okipe avèk yon popilasyon ki pòv
anpil e ki pa pèdi tan pou te antreprann plizyè aktivite ki kapab
enfliyanse milye maren an. Nan lide pou nou analize enpak aktivite sa yo, etid
sa a vize idantifye defi devlopman bò lanmè ka bay sou bon jan
fonksyonman ekosystèm maren an nan komin Site Solèy. Travay sa a
fèt sou 30 kay, 50 pechè ak 15 echantiyon dlo lanmè kite
analize nan laboratwa. Pou nou etidye nòmalite paramèt yo, nou
fè yon tès estatistik Shapiro. Aprè sa, plizyè etid
korelasyon ak analiz regresyon lineyè te fèt pou wè
relasyon ki genyen ant mikwòb yo ak paramèt fizikochimik dlo a
epi presize sans varyasyon yo tou. Anplis de sa yo, yon tès estatistik
Ki-2 endepandans (÷2) te fèt pou nou te ka wè si polisyon
bakteri yo depann de zòn nan. Rezilta etid la montre popilasyon komin
Site Solèy la jèn anpil epi li pa jwenn bon jan edikasyon. Anpil
nan yo se moun ki vin rete men ki pa fèt nan komin nan. Yo fè
anpil pitit, epi yo abite prèske youn sou lòt nan plizyè
kay ki mal konstwi, kote 53.34 % ladan yo gen yon sèl pyès epi
80% pa gen latrin. Nan zòn nan, moun yo pratike lapèch anpil.
Pechè yo konn pase menm katòzèdtan sou lanmè a
lè yo soti al peche. Sepandan, ekipman ak teknik yo pratike yo
tèlman akayik yo pa vrèman ka diminye kantité resous ki
disponib nan lanmè a byenke gen kèk pwason yo peche anpil,
tankou pwason ajante ak vivano (Lutjanus sp) epi balbaren (Pseudupneus
maculate). An menm tan, move jesyon fatra (matyè fekal,
materyèl pèch ki ize, elatriye) reprezante gwo dange pou
biyodivèsite lanmè a. Yon bò, bèt kap viv nan
lanmè yo vale fatra sa yo oubyen tou sibi pèch fantom. Yon
lòt bò, gen modifikasyon kèk paramèt fizik ak
chimik nan lanmè a, tankou fosfat ak azòt amonyakal ki gen yon
konsantrasyon ki 25 ak 9 fwa pi wo pase janl ta dwe ye. Gen tou prezans bakteri
tankou kolifòm total, Echerichya koli ak estreptokòk
fekal. Kidonk, prezans popilasyon an bò lanmè a reprezante yon
gwo danje pou bon fonksyonman ekosistèm maren an. Poutèt sa, fok
yo fè yon plan le yap bati vil bò lanmè ki gen ladanl tout
sa ki ka deranje environman an epi kisa yap fè pou diminye yo.
MO KLE: Devlopman bo lanmè, Bò
lanmè, Migrasyon, Ekosytèm,Polisyon,
Biodivèsite.
| 
